Beste leden,
Afgelopen week waren er weer vele overleggen over COVID-19. Zowel met de Federatie, als met het ministerie van VWS, als binnen de NVvP. Maandagavond hadden we een vergadering met de voorzitters van alle afdelingen en commissies binnen de NVvP, samen met de Taskforce COVID-19 & Psychiatrie en het Verenigingsbestuur. In deze nieuwsbrief vindt u de informatie die wij daar die avond hebben gegeven, maar ook de acties die mede een gevolg zijn van opgehaalde zorg/knelpunten.
Uit het rondje langs de afdelingen en commissies kwamen veel zorg/knelpunten naar voren. Deze zijn logischerwijs in lijn met de vragen die in de mailbox van het bestuur binnenkomen. Veel vragen gaan over hoe we als psychiaters onze patiënten de cruciale psychiatrische behandeling kunnen blijven bieden. Ons uitgangspunt is: Doe wat nodig is, waar mogelijk op afstand. En dit kan vaak goed, de enorme impuls voor e-mental health is een pluspunt in deze crisis. Maar als je denkt, in afstemming met je patiënt en diens naastbetrokkenen, dat telezorg niet voldoet, spreek elkaar dan live met 1,5 meter afstand.
Afgelopen weekend is samen met V&VN, LVVP, NIP, P3NL en GGZ-NL hard gewerkt aan een richtlijn met praktische handvatten. Hierin is de ambulante zorg in instellingen, maar ook in zelfstandige praktijken meegenomen. En zowel de ambulante- als de klinische zorg en de vrijwillige- en verplichte zorg. Deze richtlijn is begin deze week voorgelegd aan het RIVM. Op het moment dat ik dit schrijf is er nog geen reactie, maar er is toegezegd dat deze in de loop van de dag (25mrt) zou komen. Zodra die reacties verwerkt zijn en de richtlijn officieel is, laten wij u dit natuurlijk direct weten.
De situatie stelt ons echter niet alleen voor praktische problemen. Maar ook voor verschuivingen in het zorgaanbod. We merken dat een cruciale behandeling in ziekenhuizen zoals ECT ernstig onder druk staat. Acute ECT lukt veelal wel, maar onderhouds ECT is lastiger, met grote kans dat dit alsnog acuut wordt en in elk geval kwaliteit van leven voor onze patiënten minder wordt. Aan alle tafels kaarten we dit aan en benadrukken het (levens)belang van ECT, ook bij de FMS voor de prioriterings- en triageprotocollen die zij maken voor de ziekenhuizen. Maar ook bij VWS.
En we komen voor ethische dillema’s te staan: Hoe ga je om met bezoek? Hoe ga je om met vrijheden? Moet er niet een lockdown komen zoals in de verpleeghuizen? Hierbij is het standpunt dat gezien de grote mentale risico’s van isolatie een algehele bezoekersstop in de ggz ongewenst is. Bezoek van naasten geeft persoonlijke aandacht en rust in een periode dat deze kwetsbare groep daar extra behoefte aan heeft en kan de stabiliteit ten goede komen. Er moet daarbij altijd sprake zijn van maatwerk. En dat geldt ook voor vrijheden. Het intrekken van vrijheden, waardoor mensen meer op een kleine ruimte zijn en spanningen ontstaan, kan juist het besmettingsrisico verhogen naast de risico’s van agressie e.d.
Nu wil ik hier niet alle standpunten op detail weergeven, maar de algehele lijn is: Weeg risico’s af, staar je niet blind op het risico van COVID-19 maar neem de risico’s van de maatregelen mee in je afweging en kom tot een professionele beslissing.
Tekorten in de GGZ
Na de stormachtige start van de COVID-zorgverlening in de somatische afdelingen van de ziekenhuizen, groeit het besef van de gevolgen van de crisissituatie voor onze sector. En ontstaat een beeld van tekorten:
Beschikbaarheid van beschermingsmaatregelen: In hoeverre zijn deze beschikbaar voor de GGZ. Dit is inmiddels belegd binnen de Regionale Overleggen Acute zorg waar de GGZ vertegenwoordigd is. Ook VWS maakt zich hard voor de sector. Echter de vertaalslag naar kleinere instellingen en praktijken is niet eenvoudig.
Het testen van patiënten en hulpverleners: Vooralsnog worden patiënten in psychiatrische ziekenhuizen door de GGD niet aangemerkt als risicogroep en worden ze daardoor lang niet altijd getest. Ook niet na dringende oproepen van psychiaters. Daarom deed de NVvP vandaag een oproep aan het RIVM om meer testcapaciteit ter beschikking te stellen voor onze patiënten. Op klinische afdelingen in de psychiatrie, met name in de ouderenpsychiatrie en de langdurige klinische zorgafdelingen, is de somatische comorbiditeit hoog (mensen met een chronische psychiatrische stoornis leven gemiddeld 20 jaar korter dan de 'normale' levensverwachting). Vanuit China zijn enorm veel besmettingen in psychiatrische ziekenhuizen gerapporteerd. Dit doordat er een verhoogd besmettingsrisico is doordat een groot deel van de gehospitaliseerde patiënten zich moeilijker kunnen houden aan quarantaine maatregelen. Dit geldt buiten de genoemde afdelingen vooral ook op de acute opname afdelingen. De combinatie van veel somatische comorbiditeit en het beschreven verhoogde besmettingsrisico maakt de klinische psychiatrische populatie een hoog-risicogroep. Dit is te ondervangen door verdachte patiënten snel te testen en ze daarop snel over te plaatsen naar een quarantaine afdeling (die overal in het land worden ingericht binnen GGZ-instellingen) om verder verspreiding te voorkomen. De oproep tot het testen van onze patiënten hebben we in de richtlijn opgenomen, maar ook specifiek bij VWS gevraagd dit onder de aandacht van de GGD’s te brengen.
Levering van psychiatrische medicatie: De productie van medicatie in bijv. China heeft een tijd stilgelegen. Hierover is ook nauwe afstemming met apothekers. Er is nog geen acuut probleem en het is lastig te voorspellen wanneer en met welke medicatie dit zou kunnen ontstaan. Vooralsnog is het advies om niet te ‘hamsteren’ dus om niet opeens grotere hoeveelheden te gaan voorschrijven dan normaal, omdat daarmee juist een tekort in de hand gewerkt wordt. Ook VWS monitort dit en zij hebben in elk geval de maximale prijzen losgelaten zodat Nederland daardoor niet op de laatste plaats komt bij de verdeling.
Mentale gevolgen
De mentale gevolgen voor onze patiënten, maar ook de mentale gevolgen voor hulpverleners en de samenleving door de COVID-19 crisis krijgen gelukkig steeds meer aandacht, ook in de media (zie ook het bijgevoegde artikel in deze nieuwsbrief).
De hulpverlening voor hulpverleners zal primair ondersteunend en psychologisch van aard zijn, maar ook hulpverleners kunnen door de hoge stress psychiatrisch ontregelen en een kort lijntje met lokale psychiatrische zorg en bijv. de medische psychologie in een ziekenhuis is wenselijk. In deze nieuwsbrief zit ook een oproep vanuit Brabant om buddy te worden.
De gehele zorg is in crisis
Regelmatig krijgen wij de vraag of we als psychiaters niet zouden moeten gaan helpen als basisarts in ziekenhuizen. Dit kan natuurlijk een individuele afweging zijn. Maar gezien de publicaties over de toename van mentale problemen door COVID-19 denken wij dat we primair moeten zorgen voor de continuïteit van de psychiatrische zorg en daarbij is mooi dat de afdeling ZGP bijv. aangaf dat er bereidheid is te ondersteunen in de diensten mocht dit nodig zijn.
We zitten er boven op. Proberen te schakelen binnen de NVvP, rechtstreeks naar individuele leden en invloed uit te oefenen op landelijk beleid.
We merken dat veel leden hun schouders er onder zetten en dat we het met elkaar doen. Dank daarvoor, dank voor steun, dank voor vragen en initiatieven. En speciale dank voor de actieve leden in de Taskforce COVID-19 & Psychiatrie, die ook deelnemen aan de VWS werkgroepen en het crisisteam.
Samen staan we voor de zorg aan onze patiënten. Zorg goed voor uzelf en voor elkaar!
Elnathan Prinsen, voorzitter NVvP